Bileşik faiz nedir, nasıl çalışır? Küçük birikimlerin zamanla nasıl kartopu etkisiyle büyüdüğünü örneklerle öğren.
Yatırdığınız paranın vadesi bir ay da olsa üç ay da olsa bir yıl da olsa dönem boyunca anapara üzerinden elde edilen faize basit faiz diyoruz.
En basit haliyle bileşik faiz, bir yatırımın veya kredinin üzerinden elde edilen faizin, zamanla ana para miktarına eklenerek yeni dönemlerdeki faiz hesaplamalarına da dahil edilmesi ilkesine dayanır. Yani, bir yatırımdan elde edilen faiz, anaparaya eklenir ve sonraki dönemde elde edilecek faiz, ana para ile bir önceki dönemden kazanılan faiz toplamı üzerinden hesaplanır. Bu yöntemle, faiz üzerinden de faiz kazanılır ve zamanla yatırımın büyüme hızı artar.
Bileşik Faiz Nasıl Çalışır?
Paranın parayı sevmesi tam olarak bu.
Önemli NOT: Aşağıda bir takım hesaplamalar göreceksiniz, bu hesaplamalar örnek vermek amacıyla, enflasyondan bağımsız olarak yapılmıştır.
Hep duyduğumuz bir söz var: “Para, parayı çeker.”
Aslında bu sözün finans dilindeki karşılığı bileşik faiz.
Bileşik faiz; elindeki paranın sadece ana para üzerinden değil,
zamanla biriken faizlerin de yeniden çalışması demek.
Yani hem paran kazanıyor, hem de kazandığın para senin için tekrar çalışmaya başlıyor.
Kulağa basit geliyor ama uzun vadede sonuçları şaşırtıcı derecede büyük.
Bileşik FAİZ Nedir?
Kısaca:
Bileşik getiri = Getirinin yeniden yatırıma dönmesiyle, zaman içinde katlanan büyüme.
Normalde (basit faizde) her yıl sadece başlangıç paran üzerinden faiz kazanırsın.
Bileşik getiride ise paranı örneğin aylık faize yatırdığını düşün. Bu modelde:
- İlk ay: Ana para faiz kazanır.
- İkinci ay: Ana para + ilk ayın faizi birlikte faiz kazanır.
- Üçüncü ay: Ana para + birikmiş tüm faizler birlikte çalışır.
- Böyle böyle, kartopu gibi büyüyen bir süreç oluşur.
Finansal özgürlük, emeklilik birikimi, uzun vadeli yatırım gibi tüm hedeflerin merkezinde aslında bu mekanizma var.
Basit Faiz vs. Bileşik FAİZ: Rakamlarla Görelim
Diyelim ki:
- 10.000 Liran var
- Yıllık %10 getiri elde ediyorsun
- 10 yıl boyunca paraya dokunmuyorsun
1) Basit faiz olsaydı:
Her yıl 10.000 TL’nin %10’u kadar, yani 1.000 TL kazanırsın.
- 10 yılda toplam faiz: 1.000 TL x 10 yıl = 10.000 TL
- 10 yılın sonunda paran: 10.000 TL + 10.000 TL = 20.000 TL
2) Bileşik faiz ile:
Her yılın sonunda biriken faiz de ana paraya eklenip yeniden çalışır.
Formül:
Gelecek Değer = Bugünkü Para × (1 + Getiri Oranı)^Yıl Sayısı
Yani:
10.000 TL × (1,10)^10 ≈ 26.000 TL
İlk Ay: 11.000 TL
İkinci Ay: 12.100 TL
Üçüncü Ay: 13.310 TL diye devam ediyor.
Aradaki fark önemli:
- Basit faiz: 20.000 TL
- Bileşik getiri: ~26.000 TL
Ekstra 6.000 TL sadece “faizin faize çalışmasından” geliyor.
Vade süresi arttıkça bu fark uçuruma dönüşmeye başlıyor.
10 BİN TL ANAPARAYI NE KADAR SÜREDE 1 MİLYON TL YAPABİLİRSİN?
Bugün 10 bin TL ile yatırıma başlasan ve her ay sana yüzde 10 gelir garantisi versem, sence kaç ayda bu parayı 1 milyon TL yapabilirsin?
10 sene, 20 sene?
Aylık yüzde 10 getiri ile sadece dört sene içerisinde 10 bin TL anaparayı 1 milyon TL yapabilirsin. İnanmıyorsan aşağıdaki hesaplama modülünden kendin de hesaplayabilirsin. Modüle güvenmiyorsan sana hesap makinesinde kullanabileceğin yöntemi anlatayım.
10.000 x 1,10 yap, çıkan sonucu değiştirmeden toplam 48 defa 1,10 ile çarp göreceksin 48 ay sonunda 10 bin TL anaparan 960.172,34 TL olacak. İnanmıyorsan kendin deneyebilirsin.
Düzenli Yatırımda Bileşik Getiri: 1.000 TL Biriktirirsen Ne Olur?
Sadece bir kere para koymak zorunda değilsin.
Çoğu insan için asıl büyü, her ay düzenli yatırımda ortaya çıkıyor.
Diyelim ki:
- Her ay 1.000 TL yatırım yapıyorsun
- Yıllık ortalama getirin %12 olsun (kabaca aylık %1 civarı)
- 20 yıl boyunca pes etmiyorsun
Yaklaşık sonuç:
20 yıl sonunda biriken tutar ≈ 1.000.000 TL (1 milyon)
Toplam kendi yatırdığın para:
- 1.000 TL x 12 ay x 20 yıl = 240.000 TL
Geri kalanı?
Yaklaşık 760.000 TL’lik kısmı bileşik getiri sayesinde.
Bu yüzden finans dünyasında sık sık duyduğunuz bir söz var:
“Bileşik getiri, evrenin en güçlü kuvvetlerinden biridir.”
Zamanın Gücü: 25 Yaşında Başlayanla 35 Yaşında Başlayan Arasındaki Fark
Bileşik getiride en önemli değişkenlerden birisi zamandır.
Ne kadar erken başlarsan, o kadar avantajlısın.
İşte iki senaryo:
- Ahmet: 25 yaşında başlıyor, her ay 1.000 TL yatırım yapıyor, 30 yıl boyunca devam ediyor
- Mehmet: 35 yaşında başlıyor, her ay 1.000 TL yatırım yapıyor, 20 yıl boyunca devam ediyor
- İkisi de ortalama %12 yıllık getiri alıyor varsayalım
Kabaca sonuçlar:
- Ahmet (30 yıl): ~3,5 milyon TL
- Mehmet (20 yıl): ~1 milyon TL
İkisi de aynı miktarı aylık yatırıyor (1.000 TL) ama 10 yıl erken başlayan, diğerinden yaklaşık 2,5 milyon TL fazla birikime sahip oluyor.
Farkın sebebi:
Son yıllarda biriken paranın üzerine binen bileşik getiri etkisi çok daha büyük.
Bu yüzden:
“En iyi zaman 10 yıl önceydi, ikinci en iyi zaman bugün.”
Bileşik Getiri Nerede Karşımıza Çıkar?
Günlük hayatta aslında birçok yerde bileşik getiri ile muhatap oluruz.
- Vadeli mevduat hesapları
- Bireysel emeklilik sistemi (BES)
- Yatırım fonları, hisse senedi, endeks fonları
- Kripto varlıklarda tekrar yatırıma döndürülen kazançlar (Staking)
- Düzenli temettü (kâr payı) dağıtan şirketlere yapılan yatırımlar
- Hatta kendi işine yatırdığın ve her yıl büyüttüğün sermaye bile bir anlamda bileşik getiri mantığıyla işliyor.
Özetle:
Uzun vadeli düşünülen, kazancın yeniden sisteme döndüğü her yerde bileşik getiri iş başındadır.
Bileşik Getirinin Düşmanları
Bileşik getiri güçlüdür ama aynı zamanda kırılgandır da.
Bazı hatalar bu büyüyü bozar:
- Sık al-sat yapmak
- Her al-sat: komisyon, vergi ve duygusal hata riski demek
- Uzun vadeli birikimi böler, bileşik etkinin devamını engeller
- Yüksek masraflar ve komisyonlar
- Yönetim ücreti yüksek fonlar, gereksiz işlem komisyonları
- Küçük gibi görünen %1–2’lik masraflar bile uzun vadede devasa paraya dönüşüyor
- Enflasyonu yok saymak
- İlk olarak şunu bilmeniz gerekir ki, elde ettiğiniz getiri, enflasyonun altında kalıyorsa gerçekte zenginleşmiyorsunuz demektir.
- Ancak, bileşik getiriyi konuşurken “reel getiri”yi dikkate almak önemli
- Sabırsızlık ve panik
- Piyasa düştüğünde hemen kaçmak
- Kısa vadeli dalgalanmaları “kıyamet” sanmak
- Oysa bileşik getiri uzun vadeli bir oyun
Bileşik Getiriden Yararlanmak İçin 5 Basit Adım
- Hedefini belirle:
- Emeklilik, finansal özgürlük, çocuk eğitimi, ev alma…
- Net hedef = Net strateji.
- Küçük de olsa düzenli başla:
- 500 TL, 1.000 TL, 2.000 TL… önemli olan istikrar.
- Her ay otomatik bir ödeme talimatı işini çok kolaylaştırır.
- Uzun vadeli düşün:
- Bileşik getiri 1–2 yılda değil, 10–20 yılda gücünü gösterir.
- Kısa vadeli hareketleri gürültü, uzun vadedeki büyümeyi “asıl sinyal” olarak gör.
- Masraflara dikkat et:
- Mümkün olduğunca düşük maliyetli ürünleri tercih et
- Gereksiz işlem yaparak kazancını komisyonlara yedirme.
- Kazancını çekme, yeniden yatır:
- Asıl büyü, kazandığını tekrar sisteme koyduğunda başlıyor. Zaten bileşik getirinin mantığı buradan geliyor.
- “Bu sene güzel kazandım, hepsini harcayayım” dersen bileşikten vazgeçmiş oluyorsun.
Sonuç: Zenginlik Sihir Değil, Matematik
Bileşik getiri bir “zengin olma büyüsü” değil;
çok basit bir matematik ve sabır gerektiren bir davranış modeli.
- Erken başlamak
- Düzenli yatırım yapmak
- Kazançları tekrar yatırmak
- Sabırlı olmak
…temelde bu kadar.
Bugün hangi seviyede olursan ol, küçük bir adım atıp bileşik getiri lehine çalışmaya başlayabilirsin.
10–20 yıl sonraki halin, bugünkü haline büyük ihtimalle teşekkür edecek.
Finansal Özgürlüğünüz İçin Diğer Yazılarımıza Göz Atabilirsiniz